Bà Thái Thị Vân, một người bán vé số dạo tại phường 9, TP Cà Mau, chia sẻ mỗi ngày bà lấy 100 tờ vé số, đi hơn 10km để bán hết, kiếm được 100.000 đồng tiền lời với hoa hồng 10% mỗi vé. Tuy nhiên, những ngày ế ẩm, bà chỉ bán được vài tờ, không đủ tiền mua gạo cho gia đình. “Bán vé số 10 năm nhưng không đủ sống, nói gì đến để dành. Tôi mong công ty XSKT và đại lý tăng hoa hồng, chăm lo hơn cho người bán dạo,” bà Vân bày tỏ. Thực trạng này phản ánh khó khăn chung của hàng nghìn người bán vé số dạo, đặc biệt là những người yếu thế như người già và trẻ em.
Mức hoa hồng hiện tại: Thấp và không đồng đều
Theo một đại lý vé số tại TP Vị Thanh, Hậu Giang, tỷ lệ hoa hồng tổng cộng là 15%, trong đó đại lý nộp thuế 0,75% và trả tối thiểu 10% cho người bán dạo. Tuy nhiên, mức hoa hồng thực tế khác nhau tùy đại lý. Người bán lâu năm, uy tín có thể nhận hơn 10%, trong khi những người lấy vé qua hệ thống phân phối cấp 3 hoặc không có vốn chỉ được 9-10%. Một đại lý cấp 2 ở Sóc Trăng cho biết: “Vé số khan hiếm, nhiều đại lý ham lợi nhuận, bóp hoa hồng của người bán dạo. Cần thống nhất mức hoa hồng chung để đảm bảo công bằng.”
Đề xuất tăng hoa hồng và hỗ trợ người bán dạo
Tiến sĩ Trần Khắc Tâm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng, nhấn mạnh rằng 6.000 người bán vé số dạo tại Sóc Trăng, phần lớn là người nghèo, đóng góp lớn vào doanh số XSKT. Tuy nhiên, hoa hồng 10% và các quyền lợi hiện tại chưa tương xứng với công sức của họ. Ông đề xuất nhân dịp sáp nhập tỉnh, các công ty XSKT cần điều chỉnh mức hoa hồng lên cao hơn, đồng thời hỗ trợ thêm như bảo hiểm y tế. “Cái gì không phù hợp thì điều chỉnh, sao cho hợp lý, hợp tình,” ông Tâm nói. Một số ý kiến cho rằng hoa hồng nên tăng lên 12-15% để cải thiện đời sống người bán dạo.
Tác động của sáp nhập tỉnh đến người bán vé số
Việc sáp nhập tỉnh ở miền Nam, như Sóc Trăng và Hậu Giang vào TP Cần Thơ, đặt ra câu hỏi về hoạt động của các công ty XSKT. Nhiều người bán dạo lo ngại rằng nếu giảm kỳ phát hành, nguồn cung vé sẽ khan hiếm, ảnh hưởng đến sinh kế. Bà Vân và chị Thủy, một đại lý cấp 3 ở Cà Mau, mong các công ty XSKT đảm bảo đủ vé phát hành mỗi ngày để người bán có thu nhập ổn định. Ông Quách Văn Tiến, bán vé dạo ở Cà Mau, đề xuất tăng hoa hồng và cho phép trả vé ế, đồng thời hỗ trợ bảo hiểm y tế để giảm gánh nặng cho người bán.
Giải pháp: Thống nhất hoa hồng và giữ nguyên kỳ phát hành
Một đại lý ở Sóc Trăng cho rằng nên giữ nguyên các công ty XSKT và số kỳ phát hành để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ vé số, vốn đạt 99-100% ở miền Nam. Tiến sĩ Tâm cũng ủng hộ phương án này, cho rằng việc hợp nhất công ty XSKT theo tỉnh mới có thể gây bất bình đẳng (ví dụ: Cần Thơ được 3 kỳ/tuần, TP.HCM lên 4 kỳ/tuần). Giữ nguyên hệ thống hiện tại không chỉ đảm bảo nguồn thu ngân sách mà còn duy trì việc làm cho hàng chục nghìn người bán dạo. Đồng thời, cần thiết lập mức hoa hồng thống nhất (đề xuất 12-15%) và quản lý chặt chẽ để ngăn đại lý ép giá người bán.
Theo TTO